bpe

Par

Polecany post

Historia - Skąd Hitler wziął swastykę?

Swastyka – ogólnie znak ten kojarzy się całemu światu jako symbol nazizmu i zła. Paradoksalnie wcześniej oznaczał całkiem coś innego! Swast...

piątek, 27 marca 2015

Słynni Indianie (8)

PONTIAC
(Ten Który Uśmierza Ból)

Żył w latach 1720-1769. Wódz Indian z plemienia Ottawa. Ojciec pochodził z tego samego plemienia, a matka z Odżibwejów. Zafascynowany Neolinem - prorokiem z plemienia Delaware zachęcającym Indian do porzucenia wszystkich brytyjskich dóbr i obyczajów. Walczył po stronie Francuzów przeciw Brytyjczykom (wojna 1754-1763). Pontiac żywił wyraźną wrogość do Brytyjczyków, których obwiniał za grabież ziem należących do Indian. Poświęcił życie na walkę za zachowanie sposobu życia i kultury Indian. Był wybitnym wodzem odnoszącym sukcesy w starciach z lepiej uzbrojonymi wojskami brytyjskimi. W 1763 roku został naczelnym wodzem tzw. powstania Pontiaca (1763-1766), zakończonego porażką sprzymierzonych plemion indiańskich. Po klęsce Pontiac wraz z najbliższą rodziną osiedlił się nad rzeką Maumee. W 1769 roku został zamordowany najprawdopodobniej przez Indianina z plemienia Kickapoo przekupionego przez Brytyjczyków.


Słynni Indianie (7)

CZERWONA KURTKA
(Sagoyewatha, Ten który Ich obudził)
Żył w latach ok.1750-1830. Wódz plemienia Seneka z grupy plemiennej Irokezów. Jako jeden z pierwszych wodzów indiańskich przeciwstawił się amerykańskiemu podbojowi. Wspierał wojska brytyjskie podczas wojny rewolucyjnej (1775-1783). Brytyjczycy podarowali mu czerwoną kurtkę i stąd powstał jego pseudonim. Był rzecznikiem konfederacji plemion irokeskich w powojennych rokowaniach ze Stanami Zjednoczonymi. Nie widząc innej drogi zachęcał współplemieńców do pokoju z Amerykanami. Zwalczał jednak misjonarzy chrześcijańskich, ale także proroka z własnego plemienia - Piękne Jezioro, który namawiał do zmiany tradycyjnego stylu życia plemienia. W miejscowości Buffalo znajduje się jego pomnik.



wtorek, 10 marca 2015

Słynni Indianie (6)

COCHISE
(Dąb)

Żył w latach 1810 (1815) – 1874. Wódz Apaczów Chiricahua, szczep Chokonen. Był uważany za jednego z największych wodzów Ameryki. Posiadał wyjątkowe zdolności wojownika i stratega, wykazywał się dużą inteligencją, starał się realizować dalekowzroczne plany. Wszystko to zjednało mu szacunek i uznanie Apaczów, co pozwoliło mu zjednoczyć pod swoim dowództwem wszystkie grupy Chokonen, a także wywierać wpływ na wszystkie odłamy Chiricahua. Cieszył się sporym posłuchem nawet wśród Apaczów Zachodnich, co nie zdarzyło się nigdy wcześniej. Przez ponad 40 lat walczył z armią meksykańską, potem z amerykańską i żadnej nie udało się go pokonać. Z upływem lat zrozumiał, że jego lud musi złożyć broń, bo siły wroga są przytłaczające. Przerwał walki, potrafił jednak wynegocjować korzystne warunki dla Apaczów Chiricahua.


Istnieje duże prawdopodobieństwo, że słynny niemiecki pisarz Karol May tworząc postać Winnetou wzorował się właśnie na nim.


Popiersie z brązu dłuta Betty Butts.


Portret Cochise'a wykonany przez współczesnego artystę Robina Wolfa na podstawie opisów naocznych świadków, zdjęć jego dwóch synów i charakterystycznych rysów twarzy Apaczów Chiricahua.



poniedziałek, 9 marca 2015

Słynni Indianie (5)

GERONIMO
(Goyahkla lub Goyathlay, Ten który ziewa)

Żył w latach 1829-1909. Jeden z wodzów Apaczów Chiricahua. Imię Geronimo nadali mu Meksykanie. Na wojenną ścieżkę wkroczył prawdopodobnie w 1858 roku po tym, po tragicznej  śmierci żony i trojga dzieci zamordowanych przez żołnierzy meksykańskich. Wielka rodzinna tragedia sprawiła, że stał się bezlitosny dla meksykańskich, a w późniejszym okresie także dla amerykańskich.

Geronimo zasłynął przede wszystkim ze zwycięskich walk podjazdowych na meksykańsko-amerykańskim pograniczu. Przypisywano mu też niespotykane okrucieństwo. Początkowo starał się unikać konfliktu z Amerykanami. Gdy jednak w latach 60-tych XIX wieku odkryto złoto w Nowym Meksyku walczył z nimi pod wodzą Cochisa i Juha. Gdy Cochise zdecydował się na osiedlenie w rezerwacie Geronimo walczył dalej, przez pewien czas przebywał w rezerwacie, następnie w więzieniu w Arizonie. Następnie – na przemian – to walczył, to przebywał w rezerwacie. Po raz ostatni walczył w 1886 roku i od tego czasu był już jeńcem wojennym do końca życia.


Geronimo stał się jednym z najbardziej znanych wodzów indiańskich, bohaterem licznych legend, powieści oraz westernów. Jego imieniem nazwano amerykański okręt (USS Geronimo, 1943).


Słynni Indianie (4)

Czarny Jastrząb

Żył w latach 1767-1838. Wódz wojenny Sauków i Lisów. Już w młodości wykazał się w walkach z Osagami dzięki czemu został wodzem wojennym.

W 1804 roku Amerykanie podstępem zmusili Sauków do podpisania niekorzystnego traktatu, który oddawał Stanom Zjednoczonym 6 milionów hektarów terenów plemiennych. Czarny Jastrząb nie uznał tego traktatu argumentując, że został on podpisany bez wiedzy plemienia, a wodzowie nie mieli uprawnień do jego zatwierdzenia. Wkrótce doszło do pierwszych poważnych zatargów, gdyż Amerykanie w 1808 roku rozpoczęli budowę fortu na nabytych terenach. Czarny Jastrząb chciał go zniszczyć, ale siły wroga były przeważające.

W 1812 roku wybuchła wojna brytyjsko-amerykańska i Czarny Jastrząb stanął po stronie tych pierwszych. Jednak główny wódz obu plemion – Keokuk był stronnikiem Amerykanów. Rozłam w plemionach pogłębił się, gdy Keokuk oddał Stanom Zjednoczonym wszystkie tereny plemienne położone na wschód od Missisipi.

Dwadzieścia lat później Czarny Jastrząb wraz z 400 indiańskimi rodzinami przekroczył rzekę by osiedlić się na oddanym przez Keokuka terenie w widłach rzek Missisipi i Rock River (północne Illinois). Wybuchła panika wśród białych osadników, rozpoczęła się tzw. wojna Czarnego Jastrzębia. Do Sauków i Lisów przyłączyli się wojownicy Winnebago i Potawatomi, wkrótce rozpoczęły się ataki na wsie i farmy, tysiące osadników uciekło na wschód kraju. Siły indiańskie były zbyt małe, żeby skutecznie stawić czoła ścigającym ich żołnierzom, więc wódz postanowił schronić się za Missisipi. 2 sierpnia 1832 roku podczas przeprawy przez rzekę Indianie zostali zaatakowani przez wojska amerykańskie wspomagane przez Siuksów. Większość ludzi Czarnego Jastrzębia poniosła śmierć.   Sam wódz poddał się Amerykanom i przez kilka miesięcy był obwożony w klatce po miastach. Po uwolnieniu wrócił do stanu Iowa. W 1891 roku w pobliżu Rock Island, w miejscu gdzie znajdowała się rodzinna wioska Czarnego Jastrzębia stanął jego pomnik dłuta Laredo Tafta.


Słynni Indianie (3)

Tecumseh
(Puma  gotowa do skoku lub Skacząca Puma)

Żył w latach 1768-1813. Wódz plemienia Szawanezów. Doskonały przywódca wojskowy, mówca, polityk i generał brytyjski. Był wielkim zwolennikiem utworzenia szerokiej konfederacji plemion indiańskich na południe od Wielkich Jezior, której celem byłoby powstrzymanie inwazji białych.
Indianie zawiązali taką konfederację w latach 80-tych XVIII wieku, a na czele połączonych sił (m.in. Szawanezi, Ottawowie, Delawarowie, Miamisów, Lisy i Saukowie) stanął wódz plemienia Miamisów Mały Żółw.  Indiańska konfederacja dysponowała dwoma tysiącami wojowników i współpracując z Brytyjczykami odniosła kilka znaczących zwycięstw, m.in. w 1791 roku Indianie pokonali wojska amerykańskie w bitwie nad rzeką Wabash. Była to największa klęska Amerykanów w starciach z Indianami (600 zabitych i 400 rannych). Trzy lata później opuszczeni przez Brytyjczyków Indianie ponieśli porażkę pod Fallen Timbers (bitwa pod zaporą z pni). Tecumseh uczestniczył w tych wydarzeniach jeszcze jako mało znaczący wódz. W 1795 roku zawarto pokój, który umożliwił Amerykanom osiedlanie się w dolinie Ohio. Tecumseh był temu przeciwny, ale był jeszcze zbyt mało znany.

Tecumseh rozumiał, że konfederacja kilku plemion indiańskich nie powstrzyma Amerykanów w parciu na Zachód. Postanowił stworzyć znacznie szerszą koalicję Indian. Zaczął podróżować i namawiać inne, nie biorące do tej pory w walkach, plemiona. Wraz z nim działał jego młodszy brat – Otwarte Drzwi, wśród białych znany jako Prorok. W 1805 roku przeżył on duchowe przebudzenie i oświadczył, że posiada ponadnaturalne zdolności. Kombinacja politycznych zdolności Tecumseha i duchowe przywództwo jego brata zaczęła przynosić efekty. W 1808 roku w zachodniej Indianie ustanowiono stolicę konfederacji Tecumseha.
Tecumseh wciąż podróżował, namawiając kolejne plemiona do konfederacji. Tymczasem gubernator Terytorium Indiańskiego William Henry Harrison z niepokojem przyglądał się rozwojowi wypadków, zwłaszcza że coraz bardziej prawdopodobny stawał się wybuch wojny z Wielką Brytanią, a podejrzewał, że indiańska konfederacja stanie po stronie Brytyjczyków. W końcu, w 1811 roku, podczas nieobecności Tecumseha Harrison podszedł pod stolicę konfederatów – Tippecanoe, zastępujący wodza jego brat Otwarte Drzwi nakazał atak na amerykański obóz i poniósł klęskę. Konfederacja straciła sporo na znaczeniu wśród Indian, choć z drugiej strony Tecumseh nadal cieszył się znacznym poważaniem wśród wielu Indian, szanowali go również Brytyjczycy.

W 1813 roku Harrison otrzymał pod swoje dowództwo 8000 żołnierzy, w między czasie Amerykanie pokonali brytyjską flotę, do tego wszystkiego dowódca brytyjski generał Henry Proctor lekceważył Indian używając ich głównie do osłony tyłów. 5 października 1813 roku doszło do konfrontacji nad kanadyjską rzeką Thames (bitwa pod Moraviatown). W trakcie bitwy Brytyjczycy wycofali się i osamotnieni Indianie ponieśli klęskę, a Tecumseh zginął w walce.





niedziela, 8 marca 2015

Słynni Indianie (2)

SIEDZĄCY BYK
(Tatanka Yotanka)

Żył w latach 1831-1890. Wódz i szaman Siuksów Dakota Hunkpapa. Współautor wielkiego zwycięstwa w bitwie nad Little Bighorn w 1876 roku (wspólnie z Szalonym Koniem dowodził połączymi siłami indiańskimi, głównie Siuksowie Dakota i Czejenowie). Po bitwie poprowadził swoich ludzi do Kanady, gdzie znalazł schronienie przed ścigającym go wojskiem amerykańskim. Siedzący Byk wrócił po pewnym czasie do Stanów Zjednoczonych i został zamknięty w rezerwacie. W 1890 roku został zastrzelony przez indiańskich policjantów na służbie armii USA, powodem był udział w zakazanym Tańcu Ducha.





Słynni Indianie (1)

SZALONY KOŃ 
(Tashunka Witko lub Tashunka Uitko)

Żył w latach 1849-1877. Wódz Siuksów Dakota Oglala. Jeden z najsławniejszych wojowników w dziejach Indian.  Na czele Dakotów zadał armii amerykańskiej co najmniej dwie wielkie klęski. Najbardziej spektakularne było zwycięstwo nad Little Bighorn (25 czerwca 1876 r), połączone siły Siuksów, Czejenów i Arapaho pod wodzą Szalonego Konia i Siedzącego Byka rozniosły w pył 7 Regiment Kawalerii US pod dowództwem ppłk George'a Custera. Mimo olśniewających zwycięstw Szalony Koń musiał w końcu złożyć broń i pozwolić zamknąć się w rezerwacie. Mimo tego faktu stanowił wciąż potencjalne zagrożenie, a żołnierze amerykańscy bali się go panicznie, bardziej niż wszystkich Dakotów. Zginął podstępnie zabity w Forcie Robinson.

W 1948 roku amerykański rzeźbiarz polskiego pochodzenia Korczak Ziółkowski rozpoczął prace nad budową pomnika poświęconego słynnemu wodzowi. Prace wciąż trwają, obecnie kontynuuje je rodzina rzeźbiarza. Monument jest kuty w skale góry Thunderhead w Górach Czarnych (Dakota Południowa). Gdy dzieło zostanie ukończone będzie największym pomnikiem na świecie. Rzeźba będzie miała 195 metrów długości i 172 metry wysokości. Sama głowa, której wykuwanie zakończono w 1998 roku, ma 25 metrów wysokości. Warto podać dla porównania, że znajdujące się 15 km na północny wschód głowy prezydentów USA wykute w zboczu Mount Rushmore mają wysokość 18 m.






Zdjęcia pomnika z 2010 roku.